Achter tralies

1. Vooraf (Raymond)

Het gevangenisproject rond de kerstmarkt in de Leuvense gevangenis, is een jaarlijks initiatief van KWB-Vlaams Brabant & Brussel, waarvoor dit jaar de KWB Weerde zich kandidaat stelde. Onder leiding van afdelingsondersteuner Kurt Borremans meldden zich een flink dozijn KWB-medewerkers present om dit project dit jaar tot een goed einde te brengen.

Wat meteen duidelijk werd: dit project verdient een degelijke voorbereiding, alleen al vanwege de logistieke uitdaging en de ongewone doelgroep. Om daaraan het hoofd te kunnen bieden kwam er achtereenvolgens een kennismakingsvergadering, een verkenningstocht in de gevangenis zelf, een debriefing en tenslotte de Kerstmarkt zelf.

Op de eerste vergadering kwamen Kurt en Mevrouw Van Dormael het project toelichten. Wat was er in het verleden al gebeurd? Wat zijn de do’s en dont’s?

Beladen met deze wijsheid stonden we op 29 november aan de poort van Leuven. Zoals te verwachten mocht je niet binnen voor je je persoonlijkheid achterlaat: autosleutels, identiteitskaart, portefeuille, gsm. Je staat zo virtueel naakt dat je er zelfs over denkt je gevoel voor humor in het kastje te steken. Gelukkig kregen we bewaker Mario mee, een reus van een kerel met een Teddybeer-mentaliteit. Goed verdekt achter zijn brede rug, met mevrouw Van Dormael erbij, slenterden we door de twee gangen. Op de maquette hadden we kunnen zien dat de gevangenis bestaat uit een muur met een voorbouw (waar wij dus binnen kwamen) en dat het centrale gebouw drie gangen heeft, die elk uitmonden in het gezamenlijke beheercentrum. Dat beheercentrum controleert de 16 personeelsleden (de dagploeg) en de maximaal 160 gevangenen (hebben niet echt een shift). s ’Nachts is de verhouding 3 tegen 160.

We bezochten de cel van de kapper. Deze vriendelijke man leeft dus in een cel van twee op vier (give or take), met weinig verluchting, muziek of tv. Moeten we medelijden hebben?

De gevangenis waar we mee te maken krijgen is de Hulpgevangenis van Leuven, niet de Hoofdgevangenis. In de Hulpgevangenis komt iedereen binnen, maar blijft er nooit lang. (hoewel er wel kortveroordeelden rondlopen) Het is een transit gevangenis, o.a. voor wie voorarrest moet uitzitten, wat betekent dat er per definitie enkele onschuldigen verblijven. Hoewel uiteraard elke aanwezige zal beweren onschuldig te zijn. Met inbegrip van de beroemdste gevangene op dat moment: Mogi Bayat. We hebben hem niet gezien, hij was waarschijnlijk zijn transfer aan het regelen. (Kwam inderdaad een paar dagen later vrij)

Het was zeven uur op de avond, zodat de vier telefoontoestellen ruim bezet waren. Die toestellen, model 1958, hangen in de gang, met drie meter tussenruimte en nog eens evenveel aan de overkant. Privacy heb je daar dus niet. Wi-fi evenmin.

We bezochten de eenzame opsluiting, de individuele wandeling, de keuken, de bibliotheek, de gesprekskamers, de advocatenkamers en de vertoefkamer. Dat is de enige kamer die familie te zien krijgt, zodat die mogen denken dat hun vader of man alle dagen in een bed slaapt met dekens, lakens en een teddybeer langs de kant.

De wandeling is het pleonasme dat wordt gebruikt voor het luchten van de gevangenen. Zij mogen zowaar twee uur naar de zon kijken (in de zomer, in de winter slechts 1 uur, met de kerstmarkt 2)

Ikzelf ben alvast onder de indruk. Mijn metgezellen evenzo, te horen aan de commentaren achteraf. Hoeveel gevangenisfilms je ook gezien hebt, het moment dat je een kamer binnenstapt waarvan je weet dat je die van binnen nooit open krijgt, is een wake-up call.

Voor mijn part zouden alle middelbare scholen hun laatstejaars hierdoor moeten jagen voor het ontradende effect. Gevangen zijn is geen pretje. Niet eens voor een dag.

Misplaatst medelijden hoeft nu ook niet, zodat we tegen 16 december onze schouders moeten rechten om voor hen eine Gesamtleistung neer te zetten, die de 160 Leuvense gevangenen moet inspireren om even stil te staan bij Kerstmis. Naar grote waarschijnlijkheid zullen ze wel hun gewone transacties doen, want dit is ook de dagelijkse markt van vraag en aanbod voor hen.

We voorzien koffie, thee, frisdrank, yoghurt, fruit en pizza. Bart Graus en zijn groep De Boektons spelen muziek. Diverse KWB-leden staan bij volksspelen, ons geleverd door Sportimonium. En voor wie het interesseert wordt een foto genomen met mogelijkheid tot verzending naar de familie. Dit aanbod hebben ze daar nog nooit gehad.

Groeten uit Prisonnegem.

2. De dag zelf

Mijn zondag 16 december 2018. (Bart)

13.30u: Na de identiteitscontrole en de metaaldetector verzamelen we in de bezoekersruimte voor de briefing, wie gaat wat doen – wie maakt de pakjes, hoe omgaan met de gedetineerden. Ondertussen mogen de auto’s binnen met eten, drank, het materiaal voor volksspelen, muzikanten en fotograaf.

Na de kleine verhuis – door vele sassen – staan we om 13u op de binnenplaats (open lucht), enkele tentjes staan al recht, we starten direct om ze te ‘vullen’. Eentje voor het rad van fortuin – altijd prijs (kleurboek voor de kinderen + een strip – een sigaar – een tandenborstel), een vogelpik (met velcro balletjes), blikwerpen, Kubb, true-madame (waar je met bakbollen in één van de poortjes moet rollen) & ping-pong. Intussen stemmen de muzikanten hun instrumenten en spelen al enkele nummers, de reactie vanuit de cel bewoners blijft niet uit, er wordt al meegedaan… In de grootste tent wordt alles klaargezet om de foto’s te nemen, voor zij die willen is er een mooi kaartje (met enveloppe) om de foto in te plakken en in te steken, deze kan voorzien worden van een zelfgekozen tekst die er in kalligrafie werd bijgeschreven. Ondertussen wordt de tafel met cola – koffie – thee & pizza klaargezet.

14:15u. De gedetineerden komen druppelsgewijs aan op de binnenplaats, de muziek begint te spelen. De gasten wandelen eerst aftastend langs de kraampjes. Waar er iets te krijgen was heeft men direct werk, het blikwerpen en vogelpik komt trager op gang, de fotostand heeft van de eerste tot de laatste minuut vollen bak werk.

Na een tijdje is het ijs wat ontdooit en begint het blikwerpen op volle toeren te draaien, de éne gooit al wat harder dan de andere, er mag wat frustratie weggegooid worden. De Boektons brengen er al een paar aan het dansen, ééntje neemt zelfs de micro over tot groot jolijt van velen. De grote stukken zelfgemaakte pizza hebben succes (en ieder mag er 2 nemen), de koffiebedelers hebben nu hun handen vol.

16h15u. Einde van de wandeling, de tijd vloog voorbij, sectie per sectie wordt naar binnen geroepen waar wij ze nog trakteren op een zakje met wafels & yoghurt (met dank aan Danone). Intussen wordt de overgebleven pizza uitgedeeld zonder ‘bonnetje’; sommigen gaan naar binnen met een mooie voorraad. Dan opruimen – wagens vullen & naar huis. Naar huis met een goed gevoel, we hebben deze mensen ‘al was het maar voor 2 uur’ even het gevoel kunnen geven dat de buitenwereld hun niet ‘verwerpt’ en dat zij ook mens zijn…

Indrukken Kerstmarkt gevangenis (Frank en Magda)

• Niettegenstaande de zeer goede voorbereidingen, toch wel spannend om ernaar uit te kijken. Wat gaat dat worden?

• Na de briefing mochten we erin vliegen…Gezien we reeds eerder in de gevangenis waren geweest, voelt het lopen door de gevangenisvleugels niet meer zo vreemd aan.

• Eens op ‘de wandeling’, staan we paraat achter onze stand. Klaar om van dienst te zijn.

• De mannen ontvangen hun kop warme koffie met cake met een uitgesproken beleefdheid, dankbaarheid. Zolang er koffie is, hebben we onze handen.

• In het midden van ‘de wandeling’ zie je groepjes mannen gezellig keuvelen. Ik ervaar het geheel als een vredige activiteit, die opgeluisterd werd door de Boektons. Ook voor ons geeft dit een fijne sfeer.

• Aan de verschillende spelletjes wordt ruim deelgenomen.

• Het idee van een ‘wenskaart met foto’ werd door heel veel gevangenen erg gesmaakt: soms door stoer te poseren maar ook als intiem portret voor de familie.

• De Boektons hebben succes; pizza en cola werden erg gesmaakt.

Een fotoshoot in de gevangenis – nooit eerder vertoond! (Luk)

Bij het voorbereidend bezoek van de projectgroep aan “Leuven Hulp” liet Nadine Van Dormael, een organisatieondersteuner van Justitie, zich ontvallen dat de gevangen met de eindejaarsfeesten graag een kaartje naar huis zenden. Maar vermits zij geen GSM, PC … mogen bezitten, kunnen zij nooit een foto van zichzelf opsturen, terwijl velen hun familie al heel lang niet meer hebben gezien en vice versa.

Onze euro valt snel. Mogen wij dan een fotoshoot organiseren in de gevangenis? Zo ja, ik ken wel mensen in Weerde die bedreven zijn in kaligrafie, die zouden er kunnen voor zorgen dat er mooi geschreven tekstjes op de kaartjes verschijnen, wat het geheel uniek zou maken.

De fotoshoot krijgt groen licht en de Weerdse kaligraaf met echtgenote uit de Pastorijstraat melden zich als enthousiaste medewerkers bij de projectploeg. Erdelo (Boortmeerbeek) zorgt voor de draagbare printer om kwaliteitsvolle foto’s af te drukken.

En de praktijk? Deze verloopt wonderwel goed. De belangstelling is enorm, zodat het geboden tijdsslot van 2 uur er uiteindelijk voor zorgt dat een aantal potentiële klanten gefrustreerd met lege handen terug naar hun cel moet. Velen bedanken ons uitdrukkelijk voor deze mooie geste. Leukerds wilden per 2 op de foto, wat we graag inwilligen, tot van “hogerhand” de melding komt dat dit omwille van privacy redenen echt niet kan. En de foto’s? Die hebben we om dezelfde reden onmiddellijk gewist, er waren er anders wel enkele leuke bij.

Een drukke namiddag, (Danny & Cecile)

Voor ons was het een zeer geslaagde namiddag. Zelf hebben wij niet veel van het gebeuren kunnen genieten door de drukte met de foto’s en kaartjes. Maar soms hoor je toch aangrijpende verhalen.

Zo vertelde er iemand dat hij binnen korte tijd vrij zou komen en dat hij zijn leven wil hernemen, maar dan zonder liegen en bedriegen. Er was ook iemand die een kaartje naar huis ging sturen met een kerstwens en dit werd ondertekend met “papa”. Op dat moment besef je dat er ook kinderen zijn die een ouder moeten missen met deze feestdagen. Zo zie je maar dat ieder huisje zijn kruisje heeft.

Niemand van ons weet hoe het komt dat deze mensen in Leuven Hulp zijn terechtgekomen… Hebben zij iets verkeerds gedaan? Hadden zij slechte vrienden of waren zij op het verkeerde moment op een verkeerde plaats? Niemand zal het zeggen. Enkel zij kunnen het weten…. Wie zijn wij om hierover te oordelen… Zoals de Bijbel zegt: wie zonder zonde is, werpe de eerste steen. Iedereen doet wel eens iets verkeerds, maar de ene fout is al erger dan de andere. Vrede op aarde aan alle mensen van goede wil!

*************

Kei@ctief Weerde in beweging: Heel veel voor zeer weinig geld … een bruisende buurt begint hier!